Hřibojedy – Szopka Brauna

Szopka Brauna, która na początku nowego tysiąclecia uznana była na narodowy zabytek kultury, jest dowodem rzeźbiarskiego mistrzostwa okresu szczytowego baroku w Czechach. Tak, jak pobliski kompleks w Kuksie, związana jest z mecenatem hrabiego  Františka Antonína Šporka.

Hrabia Špork zlecił stworzenie Szopki pracowni Matyáša Bernarda Brauna w okresie, kiedy zbudowany już kompleks uzdrowiskowy w Kuksie. Na miejsce realizacji Szopki wybrany został tzw. Nowy Las, oddalony o około 3 kilometry od ówczesnego pałacu w Kuksie. Pierwszym dziełem pracowni Brauna, które powstało w Nowym Lesie jeszcze przed 1725 rokiem, było Widzenie św. Huberta. Do tej płaskorzeźby nawiązywał szereg kolejnych dzieł Brauna z lat 1726 – 1734. W ten sposób powstała unikalna pod względem krajobrazowym i urbanistycznym całość rzeźb wykorzystująca tutejsze skalne podłoże.

Oprócz wspomnianego wyżej Widzenia św. Huberta, pracownia Brauna stworzyła tu przede wszystkim wielofigurowe sceny Narodzenia Pańskiego i Przyjścia Trzech Króli. Z wolnostojących rzeźb przygotowanych dla Szopki wymienić należy przede wszystkim (wykonane przeważnie w nadnaturalnej wielkości) rzeźby św. Jana Chrzciciela, św. Hieronima, pustelników Garina i Onufrego oraz nie istniejącą już rzeźbę Hagary. Znana jest również Studnia Jakuba. Dla Nowego Lasu stworzone były rzeźby Wielkiego i Małego chrześcijańskiego wojownika, które zostały później przeniesione na teren szpitalnego ogrodu.

Po śmierci Františka Antonína Šporka Szopka w Nowym Lesie zaczęła popadać w ruinę. Na jej stan negatywnie wpłynął szereg czynników – nieoszczędna gospodarka leśna, operacje wojskowe w bliskim sąsiedztwie w czasie tzw. wojny ziemniaczanej, wydobycie kamienia dla twierdzy Josefov itd. Pierwsze starania o uratowanie unikatowego zbioru rzeźb barokowych poczyniona już w XIX wieku. Na początku XX wieku zainteresowanie dziełem Brauna zwiększyło opublikowanie pracy traktującej o sztuce, od lat 30 dochodzi do zabiegów restauratorskich i konserwatorskich na rzeźba w Szopce, prace te trwają w zasadzie do dzisiaj.